Η διατροφή είναι ένας σημαντικός παράγοντας για μια υγιή εγκυμοσύνη. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά αυξάνονται και ορισμένα τρόφιμα ή ουσίες μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στην υγεία της εγκύου γυναίκας και του μωρού της.

Σε αυτό το άρθρο, θα επικεντρωθούμε στα τρόφιμα ή συστατικά που πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τρόφιμα που μπορεί να είναι επιβλαβή:

Η έγκυος γυναίκα και το έμβρυο διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσω των τροφίμων, όπως η τοξοπλάσμωση, η σαλμονέλωση και η λιστερίωση. Αυτές οι λοιμώξεις μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, όπως πρόωρο τοκετό ή ακόμη και αποβολή, και μπορεί να επηρεάσουν το έμβρυο, ακόμη και αν η έγκυος γυναίκα δεν έχει επηρεαστεί.

Σε αυτή την περίπτωση, τα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται είναι:
  • Έτοιμες σαλάτες ή σαλάτες από εστιατόρια (εκτός αν προέρχονται από μέρος όπου γνωρίζετε ότι πλένονται καλά)
  • Ωμά λαχανικά φύτρα, όπως τριφύλλι και ραπανάκια
  • Έτοιμες φρουτοσαλάτες
  • Μη παστεριωμένοι χυμοί
  • Μη παστεριωμένα τυριά, όπως: ροκφόρ, μπρι, φέτα εκτός συσκευασίας και καμαμπέρ. Αυτά μπορούν να καταναλωθούν όταν είναι πολύ καλά μαγειρεμένα.
  • Ωμό ή μισοψημένο κρέας και πουλερικά.
  • Ωμό ψάρι, όπως σούσι ή σασίμι, και κρύο καπνιστό ψάρι, όπως ο σολομός.
  • Ωμά ή μισοψημένα αυγά ή τρόφιμα που πιθανόν να περιέχουν ωμά αυγά, όπως τιραμισού και σπιτικό παγωτό.
  • Κρύα προκατασκευασμένα κρέατα. Ζεστάνετε τα σε θερμοκρασία πάνω από 75°C πριν τα καταναλώσετε.

Εκτός από την αποφυγή λοιμώξεων από τα τρόφιμα, είναι σημαντικό να διατηρείται καλή υγιεινή των χεριών πριν και μετά το χειρισμό τροφίμων και να διατηρείται καθαρή η περιοχή και τα σκεύη που χρησιμοποιούνται για την προετοιμασία των τροφίμων. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά την προετοιμασία ωμών τροφίμων, όπως το κρέας.

Ψάρια πλούσια σε υδράργυρο

Η κατανάλωση ψαριών είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του φυσικού και νευρικού συστήματος του εμβρύου και για την πρόληψη επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη, χάρη στην πλούσια περιεκτικότητά τους σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως μέταλλα, βιταμίνες και πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας. Ωστόσο, τα ψάρια με υψηλές συγκεντρώσεις υδραργύρου μπορεί να είναι επιβλαβή για το μωρό σας. Τέτοια ψάρια περιλαμβάνουν καρχαρία, σκουμπρί, ξιφία και λευκό τόνο (αλμπακόρε).

Μπορείτε να καταναλώνετε με ασφάλεια μια ποικιλία ψαριών με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο, όπως: σολομός, σαρδέλες, αντσούγιες και μπακαλιάρος. Συνιστάται η κατανάλωση 2-3 μερίδων ψαριού την εβδομάδα, που αντιστοιχούν σε 280-360g ψαριού.

Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τα είδη ψαριών και την ασφάλειά τους.

Υπερβολική πρόσληψη καφεΐνης

Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να επηρεάσει το βάρος γέννησης του νεογνού. Η κατανάλωσή της δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 200mg την ημέρα, που αντιστοιχούν περίπου σε 2 φλιτζάνια (240ml ανά φλιτζάνι) καφέ την ημέρα. Στα καθημερινά αυτά όρια πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλες πηγές καφεΐνης, όπως η σοκολάτα, το κακάο, το τσάι και τα αναψυκτικά τύπου κόλα.

Αλκοόλ

Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και να επηρεάσει την ανάπτυξη του εμβρύου. Μπορεί επίσης να προκαλέσει μια ευρεία γκάμα διαταραχών, γνωστών ως διαταραχές του φάσματος του εμβρυϊκού αλκοολισμού (FASD), συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου εμβρυϊκού αλκοολισμού (FAS). Δεδομένου ότι δεν είναι σαφές αν οι μικρές ποσότητες είναι ασφαλείς και επειδή κάθε γυναίκα έχει διαφορετική ευαισθησία στο αλκοόλ, συνιστάται η μηδενική κατανάλωση.

Βότανα

Βότανα

Πολλές γυναίκες θεωρούν ασφαλή την κατανάλωση βοτάνων, δεδομένου ότι είναι φυσικά. Ωστόσο, τα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με την ασφάλειά τους είναι περιορισμένα και πολλά βότανα περιέχουν ουσίες που δεν συνιστώνται κατά την εγκυμοσύνη. Η ασφάλεια ορισμένων βοτάνων εξαρτάται επίσης από τον τρόπο χρήσης τους. Το δενδρολίβανο και το σκόρδο, για παράδειγμα, θεωρούνται ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα, αλλά ενδέχεται να μην είναι ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε μορφή συμπληρωμάτων. Πολλά βότανα μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα που μπορεί να λαμβάνει η έγκυος, με αποτέλεσμα αρνητικές συνέπειες για εκείνη και το μωρό της.

Μερικά από τα βότανα που θεωρούνται ασφαλή κατά την εγκυμοσύνη είναι: φύλλα μέντας, φύλλα κόκκινου βατόμουρου και τζίντζερ. Ωστόσο, πριν από την κατανάλωση οποιουδήποτε βοτάνου, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.

Σόγια

Η σόγια είναι πλούσια σε φυτοοιστρογόνα, ουσίες που εμφανίζονται φυσικά στα φυτά. Ωστόσο, επειδή η σόγια μπορεί να επηρεάσει τα φυσιολογικά επίπεδα οιστρογόνων, κατά την εγκυμοσύνη συνιστάται να περιορίσετε την κατανάλωση σόγιας και προϊόντων που βασίζονται σε αυτήν (π.χ. τόφου, γάλα σόγιας).

Πρόσθετα σάκχαρα

Η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη κύησης, προεκλαμψίας και αυξημένης αύξησης βάρους. Μερικά από τα τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα είναι τα γλυκά, τα έτοιμα κέικ, τα ανθρακούχα ποτά, οι μπάρες δημητριακών και η σοκολάτα. Αντίθετα, τα τρόφιμα όπως τα φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα, τα λαχανικά και τα τρόφιμα ολικής άλεσης μειώνουν τον κίνδυνο των παραπάνω επιπλοκών λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε φυτικές ίνες.

Τεχνητά γλυκαντικά

Αν και η χρήση τεχνητών γλυκαντικών (ασπαρτάμη, σουκραλόζη και στέβια) δεν φαίνεται να προκαλεί τοξικότητα στους ανθρώπους, λόγω της ανάγκης για περισσότερη έρευνα, συνιστάται η κατανάλωσή τους με μέτρο.

Κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα

Η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων και τρανς λιπαρών οξέων μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των επιπέδων της κακής χοληστερόλης (LDL) στο αίμα, επηρεάζοντας την υγεία των αγγείων και της καρδιάς. Κατά την εγκυμοσύνη, μπορεί να παρατηρηθεί φυσιολογική αύξηση αυτών των επιπέδων λόγω αλλαγών στο σώμα της εγκύου γυναίκας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να συνεχίσετε να περιορίζετε την κατανάλωση αυτών των λιπαρών.

Αντικαταστήστε τα παραπάνω λιπαρά με καλής ποιότητας λιπαρά, όπως ελαιόλαδο, ανάλατα καρύδια, ταχίνι και αβοκάντο.

Αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης Α

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την υγεία της εγκύου γυναίκας και του εμβρύου. Όπως και πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά, η ανάγκη για αυτή τη βιταμίνη αυξάνεται κατά την εγκυμοσύνη. Όταν λαμβάνεται σε σωστές ποσότητες, συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξη, στην καλή όραση, στην υγεία των οστών και των διαφόρων οργάνων του εμβρύου. Ωστόσο, σε υπερβολικές δόσεις μπορεί να γίνει τοξική και να έχει τερατογόνο επίδραση στο έμβρυο, γι’ αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται οι διαιτητικές πηγές καθώς και τα συμπληρώματα που έχουν αυξημένες συγκεντρώσεις βιταμίνης Α. Η πρόσληψη βιταμίνης Α δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 10.000 IU ημερησίως μετά από 60 ημέρες σύλληψης. Το συκώτι είναι επίσης μια πλούσια πηγή βιταμίνης Α, επομένως συνιστάται η αποφυγή του κατά την εγκυμοσύνη.

Αναφορές
  1. Position of the American Dietetic Association: Nutrition and Lifestyle for a Healthy Pregnancy Outcome. (2008). J Am Diet Assoc. 108, p553-561.
  2. Foodsafety.com. (2019). Διαθέσιμο στο: https://www.foodsafety.gov/people-at-risk/pregnant-women {Πρόσβαση στις 2 Σεπτεμβρίου 2020}
  3. De Seymour, J. V., Simmonds, L. A., Gould, J., Makrides, M., & Middleton, P. (2019). Omega-3 fatty acids to prevent preterm birth: Australian pregnant women’s preterm birth awareness and intentions to increase omega-3 fatty acid intake. Nutrition Journal, 18 (1).
  4. Kominiarek, M. A., & Rajan, P. (2016). Nutrition Recommendations in Pregnancy and Lactation. Medical Clinics of North America, 100 (6), p1199–1215.
  5. Administration USFaD. (2020). Advice about Eating Fish. Διαθέσιμο στο: https://www.fda.gov/food/consumers/advice-about-eating-fish {Πρόσβαση στις 2 Σεπτεμβρίου 2020}
  6. Peacock, A., Hutchinson, D., Wilson, J., McCormack, C., Bruno, R., Olsson, C., Mattick, R. (2018). Adherence to the Caffeine Intake Guideline during Pregnancy and Birth Outcomes: A Prospective Cohort Study. Nutrients, 10(3), 319.
  7. Lisa Schölin. (2016). Prevention of harm caused by alcohol exposure in pregnancy. World Health Organization
  8. The Institute of Preventive, Environmental and Occupational Medicine, Prolepsis (2014). National Nutrition Guide for Women, Pregnant and Lactating Women. Αθήνα: Institute of Preventive, Environmental and Occupational Medicine, Prolepsis
  9. Cyprus Addictions Authority (2018). Clinical Guidelines for the Prevention, Diagnosis, and Treatment of Fetal Alcohol Spectrum Disorder and Fetal Alcohol Syndrome. Κύπρος: Cyprus Addictions Authority
  10. American Pregnancy Association. (2017). Herbs and Pregnancy. Διαθέσιμο στο: https://americanpregnancy.org/is-it-safe/herbs-and-pregnancy-1003 {Πρόσβαση στις 2 Σεπτεμβρίου 2020}
  11. Illamola, S. M., Amaeze, O. U., Krepkova, L. V., Birnbaum, A. K., Karanam, A., Job, K. M., Enioutina, E. Y. (2020). Use of Herbal Medicine by Pregnant Women: What Physicians Need to Know. Frontiers in Pharmacology, 10.
  12. Goran, M. I., Plows, J. F., & Ventura, E. E. (2018). Effects of consuming sugars and alternative sweeteners during pregnancy on maternal and child health: evidence for a secondhand sugar effect. Proceedings of the Nutrition Society, 1–10.
  13. American Heart Association. (2017). What is Cholesterol? Διαθέσιμο στο: https://www.heart.org/en/health-topics/cholesterol/about-cholesterol {Πρόσβαση στις 21 Σεπτεμβρίου 2020}
  14. U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES. (2005). Your Guide Lowering Your Cholesterol With TLC.
  15. Bartels, Ä., & O’Donoghue, K. (2011). Cholesterol in pregnancy: a review of knowns and unknowns. Obstetric Medicine, 4(4), p147–151.
  16. Bastos Maia, S., Rolland Souza, A., Costa Caminha, M., Lins da Silva, S., Callou Cruz, R., Carvalho dos Santos, C., & Batista Filho, M. (2019). Vitamin A and Pregnancy: A Narrative Review. Nutrients, 11(3), 681.